به نقل از «دانا»

ماه رمضان فرصتی برای ارزان فروشی در تهران قدیم

تاریخ انتشار: ۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۳۷۱۲۵۹۰

آداب و رسوم ویژه ای از سنت های مردم تهران قدیم در روزهای ماه مبارک رمضان رایج بوده است که در این گزارش به آن پرداخته ایم.

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از شبکه خبری تهران نیوز، رمضان، ماه میهمانی ماهی که وقتی می آید کلی حال و هوای خاصی با خودش به همراه می آورد. در کوچه بازار مردم با تن پوشی از خلوص و عشق خودشان را برای پشت سر گذاشتن ماهی پر از برکت و لحظه های شیرین نیایش آماده می سازند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در این ماه ساعات اولیه صبح معنایی دیگر می یابد و با فضایی سر شار از عشق و معنویت به همراه دارد .سفره های سحری برپا می شوند و صدای دعای سحر در خانه ها طنین انداز می شود و باید گفت که در تهران قدیم این حال و هوا بیشتر از امروز بوده است.

هر زمانی  آداب خاص خود را دارد و باید به شکلی متناسب با همان دوران برگزار می شود. در ادامه سایت تهران نیوز گذری به آداب و رسوم ماه پر برک رمضان از گذشته تا کنون کرده است.

 

سحر و افطار

مردم تهران در روزگار قدیم در ماه‌ مبارک‌ رمضان از افطار تا سحر با بیداری سپری می کردند  و سحرگاهان، به خصوص در شب های تابستان‌، پشت‌بام به پشت‌بام صدا برمی‌خاست و کوبیدن بر پشت طشت‌مسی نیز رسم بود و در برخی از محلات مردم به صورت گروهی در هنگام سحر «چاووشی‌خوانی» می‌کردند تا کسی خواب نماند.

برخاستن در سحر های ماه مبارک رمضان، همچون فریضه نماز، بر تمامی اهل خانه واجب بود و خرد و کلان و سالم و بیمار نمی‌شناخت و چون این باور عمومی وجود داشت که دعای سحرگاهی، با خواندن تمام اعضای خانواده مورد استجابت درگاه الهی واقع می‌شود،

دست کشیدن از خوردن و آشامیدن سحرگاهی، با شنیدن صدای توپ و برخاستن «الله‌اکبر» مؤذن از مأذنه مسجد محله، همراه بود.

برگزاری ماه رمضان در تابستان و زمستان

اگر ماه مبارک رمضان در تابستان واقع می‌شد، دغدغه و نگرانی از نظر تأمین مواد غذایی نبود. و هچنین در زمستان‌ها واقع می‌شد، با ذخیره‌سازی مواد غذایی، مردم این ماه مبارک را سپری می کردند.

در گذشته و در فصول گرم سال مردم کمتر از گوشت- به‌خصوص قرمز- استفاده می‌کردند و گوشت مرغ نیز چندان مورد اقبال مردم قرار نمی‌گرفت، لبنیات، میوه‌ها، سبزی‌ها، عصاره‌ها و شربت‌‌های گیاهی جایگزنی برای مصرف گوشت قرمز بود.

 

ارزانی در ماه رمضان

چند روز مانده به ماه مبارک رمضان، بسیاری از کسبه، تکه‌سنگی را در کف ترازو در کفه‌ای که سنگ ترازو را قرار می‌دادند، تا به اصطلاح«مسئول‌‌ذمه» کسی نشوند و جنس را «سرک کشیده» و چرب‌تر برای مشتری محاسبه می‌کردند. تا در این ماه از ثواب قافل نشوند.

بسیاری نیز با ارزان‌کردن جنس خود، طلب آمرزش برای خود و نزدیکان و والدین‌شان از مردم داشتند و چه بسا این ماه را  مهم را فرصتی مناسب می‌دانستند برای حلالیت طلبیدن.

نظافت در ماه مبارک رمضان

کلوخ اندازان و خانه تکانی از جمله رسوم تهرانی ها برای استقبال از ماه پر برکت  رمضان بود.

در تهران قدیم حمام‌های عمومی در تمامی محلات و خیابان‌ها، در تمامی ساعات روز پذیرای مردم  می شودند . و مردم علاوه بر نظافت شخصی خانه و مساجد و امام زاده هارا نیز تمیز می کردند

مردم تهران رسمی به نام «کلوخ اندازان» داشتند  قبل ماه مبارک آغاز می شد. مردها ظاهر خود را تمیز و پاکیزه می کردند و با خانواده هایشان به دامان طبیعت می رفتند و هنگام غروب رو به قبله تکه کلوخی را در دست می گرفتند و می گفتند خدایا گناهان خود را شکستیم و خود را برای عبادت در روزهای ماه رمضان آماده کردیم و سپس کلوخ را به نیت نابودی اعمال ناپسندشان به زمین پرتاپ می کردند .

اعلام زمان سحر و افطار

در تهران قدیم، اعلام زمان سحر و افطار با شلیک گلوله ت اعلام می شد . چنان که در هر گوشه‌ای از شهر، دو توپ جنگی کار گذاشته می‌شد که این توپ‌ها هنگام سحر و اذان مغرب، ۳ بار شلیک می‌شدند  و اوقات شرعی را به گوش مردم می رساندن . در آن زمان رسم بود یکی دو ساعت مانده به اذان صبح، جلوی در خانه‌ها و مغازه‌هایی که در جایگاه مرتفع و بلندتری قرار داشتند یک چراغ نفتی آویزان می‌کردند تا مردم با دیدن نور آن‌ها، خود را برای سحری آماده کنند .

نیت برای شستن ظروف

در روزگار های قدیم بریز و به پاچ نبود . سفره های افطار رنگ و بوی سادگی داشت . و در اخر هرکسی برای شستن ظرف ها

نیت می کرد تا  اندکی از آلام زندگی و گناهان خود بکاهند ظرف های افطار را می شست .

نذورات

حلوا و آش در انواع مختلف از جمله نذورات مردم قدیم تهران بود.

هرکس برای باقیات‌صالحات و فاتحه اهل قبور و طلب آمرزش ساعت های نزدیک به  افطار آش و حلوایش را آماده می‌ساخت و قبل اذان به درب خانه ها می رساند

دید و بازدیدو مهمانی

در تهران قدیم در ایام رمضان و به جز ایام قدر و شهادت مولا علی(ع) مردم به دید و بازدید هم می‌رفتند و «صله‌رحم» به جا می‌آ‌وردند.
وبسیاری  صحبت خواستگاری به‌میان می‌آمد و «نشانه»ای گذارده می‌شد تا برکت زندگی در این ماه بیشتر شود و بقیه مراسم به بعد از عیدفطر انجام می‌شد.

مراسم وداع با ماه رمضان

 در تهران قدیم نزدیک به غروب شب اول ماه شوال، مردم از لحظه غروب تا یک ساعت از شب روی بام ها و بلندی ها رفته تا ماه شوال را رویت کنند . اگر ماه را به صورت دست جمعی می دیدند، فردایش را عید می گرفتند وگر نمی دیدند . منتظر رسیدن تلگراف از کربلا و نجف می شدند و اگر خبری نمی رسید خودشان تلگرافی را به علما فرستاده و کسب تکلیف در این زمینه  می کردند.

انتهای پیام/

منبع: دانا

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.dana.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «دانا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۳۷۱۲۵۹۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

روایت‌هایی از نخستین شرکت‌های مسافربری | وقتی گاریخانه‌ها به گاراژ تبدیل شدند

همشهری آنلاین- حمیدرضا رسولی:تا قبل از ورود نخستین اتومبیل ها به تهران، پایتخت‌نشین‌ها مسیرهای کوتاه را با وسایلی مثل گاری، درشکه، پالکی و تخت روان می پیمودند و مسیرهای نسبتا طولانی را با اسب و درشکه طی می کردند، اما پدیده ای به نام اتومبیل معادلات را به کلی تغییر داد و با همه مخاطراتی که داشت عبور و مرور اهالی تهران به نقاط دور و نزدیک را سهل و آسان کرد.

قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید

گاراژها درست در چنین دوره ای و برای استقرار اتوبوس های بین‌شهری در گوشه و کنار تهران متولد شدند و مردم برای سفر به شهرهای دور و نزدیک کافی بود خودشان را به نزدیک‌ترین گاراژ مسافربری برسانند.

داریوش شهبازی، تهران‌پژوه، معتقد است گاراژها از اواخر دوره قاجار پدیدار شدند و تغییراتی بنیادی در سبک زندگی اهالی تهران پدید آوردند: «تهران حدود سال ۱۳۰۰ و همسو با سیر تحولات انقلاب صنعتی در کلانشهرهای دنیا پیشرفت می‌کرد و یکی از نشانه های پیشرفت ورود اتومبیل به خیابان های بود. بعد از این اتفاق مهم بود که کاروانسراها به گاری‌خانه و در گام‌های بعدی به گاراژ تبدیل شدند. این روند در دوره حکومت احمدشاه قاجار طی شد و با آزمون و خطاهای بسیاری همراه بود.»

وقتی عبور و مرو با اتومبیل در خیابان های تهران با اقبال عجیب مردم همراه شد، بسیاری از رجال بانفوذ و متمول دوره قاجار مثل وثوق‌الدوله و امین‌الضرب از اروپایی ها اتومبیل خریدند و به عنوان وسیله نقلیه شخصی به تهران آوردند. بعد هم با واردات اتوبوس هایی که مخصوص حمل بار و مسافر بود به تهران، گاراژهایی که محل تجمع درشکه و گاری بود به توقفگاه اتوبوس ها تبدیل شدند.

شهبازی درباره تولد نخستین گاراژ در پایتخت می گوید: «گاری‌خانه سید اسدالله در خیابان چراغ‌برق قدیم (امیرکبیر فعلی) نخستین جایی بود که پس از قانون سجل احوال و سجل گرفتن به گاراژ تبدیل شد و از "گاری‌خانه سید اسدالله" به "گاراژ حسینی" تغییر نام داد. مدتی بعد "گاراژ فولادی" در محدوده شمالی گود عرب‌ها و "گاراژ فردشیشه" در سه‌راه امین‌حضور برای توقف اتوبوس‌ها در نظر گرفته شد. آن‌موقع مسافرها به گاراژ حسینی می رفتند و گاراژ فولادی به اتوبوس‌هایی اختصاص داشت که کارشان حمل بسته های پستی از شهرهای مختلف و رساندنشان به دست مردم تهران بود و گاراژ فردشیشه مختص حمل و جابه‌جایی بار بود.»

در دوره پهلوی تعداد گاراژهای تهران به سرعت زیاد شد و گاراژهای بی ام تی، عدل، اتوفردوسی، میهن‌نورد و ... در محدوده میدان توپخانه قدیم تا خیابان های ناصرخسرو، باب‌همایون و فردوسی کنونی ایجاد شدند، اما در سال ۱۳۵۹ و با اجرای طرح ساماندهی اتوبوس‌های بین‌شهری به ترمینال جنوب که نیمه‌ساخته بود نقل مکان کردند و به خاطره ای در ذهن تهران‌نشین‌ها تبدیل شدند.

کد خبر 848264 برچسب‌ها تهران قدیم همشهری محله تهران