شکوه رمضان در تهران قدیم | سرها به زیر، چشم‌ها درویش، دل‌ها راعی حلال و حرام | چاوشی‌خوانی و طشت‌زنی، کتابخوانی و قصه‌خوانی تا سحر
تاریخ انتشار: ۱۶ فروردین ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۴۷۲۰۱۳۳
سحر رمضانعلی پور: در قدیم معمولاً از ماه اردیبهشت تا پایان تابستان ماه‌های فراوانی و ارزانی بود و اگر ماه مبارک رمضان در بهار و تابستان واقع می‌شد، دغدغه و نگرانی از نظر تأمین مواد غذایی نبود؛ ماهی که به گفته «جعفر شهری» نویسنده کتاب «طهران قدیم» در تمام سال مثل و مانندی در خوبی و ارزانی و فراوانی نداشت و از این جهات کمتر ماهی به پای آن می‌رسید.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
زمانی برای کسب حلالیت
در گذشته، مردم با ارزان‌کردن اجناس خود طی ماه مبارک برای خود و نزدیکان و والدینشان از مردم‌طلب آمرزش می‌کردند و حتی این مهم را فرصتی برای حلالیت طلبیدن می‌دانستند. نانوایی‌ها در این ماه بیش از پیش پر از مشتری می‌شدند. البته فقط ۲وعده پخت در طول روز انجام می‌دادند. شهری اوضاع و احوال کاسبان تهران در ماه مبارک رمضان را این‌طور توصیف می‌کند: «صورت‌ها آرام و ملکوتی، چهره‌ها متین، قدم‌ها آهسته، سرها به زیر، چشم‌ها درویش، دل‌ها تحت کنترل و راعی حلال و حرام و مکروه و مباح و نجس و... می‌شد و خودداری از دروغ و کم‌فروشی و حیله و خدعه و دیگر امور ممنوعه و مکروهه و... در میان تهرانی‌ها رخ می‌داد. بهترین و مرغوب‌ترین خواربار با نازل‌ترین قیمت‌ها در این ماه به دکان‌ها آمده و در اختیار مردم قرار می‌گرفت. سنگ‌های کم وزن و ترازوهای سرک‌دار جای خود را به سنگ‌های تمام وزن و ترازوهای میزان می‌دادند.»
شهری به‌عنوان یک تهران‌پژوه درباره وضعیت نان‌ها هم توضیح می‌دهد: «هوس انگیزترین نان‌های سنگک یک ذرع و نیمی خشک ناخنی خشخاش و سیاه دانه زده و تافتون‌های شانه زده کنجدی و روغنی، شیرمال‌های روغن‌دار خوش عطر و بو و دوباره تنورهای سبوس‌دار پنجه کش خاصه، مخصوصاً نان کماج‌های طرشتی اعلا در این ماه در نانوایی‌ها پیدا می‌شد.»
هنگام سحر، همه شهر بیدار بودند
نویسنده کتاب طهران قدیم از تهرانی‌ها به‌عنوان افرادی که بسیار به روزه‌داری معتقد و پایبند بودند و هنگام سحر، همه مردم شهر بیدار بودند یاد می‌کند: «تهرانی‌ها حتماً فرزندان خود را برای عادت به گرفتن روزه، سحرها از خواب بیدار می‌کردند و حتی مردها به همسران خود در صورتی که غذای بهتری برای سحری درست می‌کردند، جایزه و انعام می‌دادند. آنچه برای خرد و کلان مردم غیرقابل بخشایش بود، آنکه فردی بدون علت به روزه خواری بپردازد یا احدی دیده شود که در انظار مبادرت به روزه خواری کند یا حتی با معاذیر شرعی، اطلاع روزه خواری کسی به گوش دیگران رسیده باشد.»
مردم تهران در روزگار قدیم در ماه مبارک رمضان از افطار تا سحر بیدار می‌ماندند و سحرگاهان به‌خصوص تابستان‌ها، پشت‌بام به پشت‌بام صدا برمی‌خاست و حتی در روزگاری اندکی دورتر، کوبیدن بر پشت طشت‌مسی نیز رسم بود و در برخی از محله‌ها مردم به‌صورت گروهی «چاوشی‌خوانی» می‌کردند تا کسی خواب نماند. برخاستن از خواب مانند فریضه نماز بر تمامی اهل خانه واجب بود و خرد و کلان و سالم و بیمار نمی‌شناخت و چون این باور عمومی وجود داشت که دعای سحرگاهی مورد استجابت درگاه الهی واقع می‌شود، صدای دعا و استغاثه بیماران و همراهان آنان به درجه اعلا می‌رسید.
خوراک‌های خوشمزه برای سحری و افطار
خوراک سحر با توجه به فصل انتخاب می‌شد. شهری می‌نویسد: «آنچه گذشته از مخلفات، غذای کامل سحر به حساب می‌آمد، غذاهای پرگوشت و پرچربی برای ایام سرما و غذای کم گوشت و کم چربی برای تابستان‌ها بود که به مصرف می‌رسید و از آن جمله بود: آبگوشت آجیل، آبگوشت به و سرکه شیره، آبگوشت کلم قمری، طاس کباب، کباب دیگی، شامی لپه، کوفته شامی، کوفته دست به گردن، انواع چلوخورش‌ها مانند چلوخورش فسنجان، خورش قیمه، شش‌انداز آلو اسفناج، پلو ته چین با گوشت یا مرغ، انواع کباب مثل کباب دیگی، کباب چنجه، کباب جوجه، کبک، کباب تنوری، یخنی، خاگینه، نیمرو، انواع کوکوها مانند کوکوسبزی، کوکوی سیب‌زمینی، انواع پلوها مانند باقلاپلو، سبزی پلو با کوکوماهی، شیرین پلو، شاخ‌دار پلو، هفت رنگ پلو، چنگال و قیمه آلو که مخصوصاً این چلوخورش را سحرهای ماه رمضان برای جلوگیری از عطش می‌خوردند.»
در گذشته، مردم روزه خود را با خرما باز می‌کردند. شهری می‌نویسد: «موقع باز کردن روزه زمانی بود که هوا به تاریکی گراییده، به مغرب شرعی رسیده باشد و در همین موقع نیز بود که توپ افطار قزاقخانه هم که هنگام سحر و افطار را در میدان توپخانه و بیرون دروازه‌ها به صدا درمی‌آورد، به صدا درآمده و زمان گشودن افطار را معین می‌کرد. اما سفره افطار و افطار بازکنی هم به این کیفیت بود که اول با نصف استکان آب گرم، سپس یکی دو دانه تخم‌مرغ نیم‌بند یا عسلی، چند انگشت‌ترحلوای آرد برنج، چند لقمه نان دوبار تور با پنیر و چای شیرین، پیاله‌ای آش ساک یا آش رشته یا آش جو افطار کرده و سپس به سر شام می‌رفتند. شام افطارها هم کمابیش به این صورت تهیه می‌شد که مقداری از آن جزو مخلفات و مقداری هم جزو غذا محسوب می‌شد؛ مانند بورانی اسفناج با ماست، نرگسی اسفناج، حلوا ارده، ماست و لبو و در آخر، شام که غالباً در این ماه بیشتر غذاهای نخوددار مانند کوفته شامی، شامی لپه و کوفته دست به گردن فراهم می‌شد.»
شب‌نشینی‌های باشکوه
شب‌نشینی‌های ماه مبارک رمضان هم از جمله مهمانی‌های گرم و بانشاطی بود که همه از آن استقبال می‌کردند. در این شب‌نشینی‌ها بود که پای زولبیا و بامیه و اصناف وسط می‌آمد و چون وقت بیشتری بود، کتابخوانی و قصه سرایی‌ها و افسانه‌پردازی‌ها و... نقل مجالس می‌شد و تقریباً تا سحر طول می‌کشید. از دیگر کارها در شب‌های ماه مبارک برگزاری دوره‌های قرائت قرآن و تفسیر و دعاخوانی بود که در هر گوشه و کنار برپا می‌شد.
کد خبر 667820منبع: همشهری آنلاین
کلیدواژه: ماه مبارک رمضان تهرانی ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.hamshahrionline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «همشهری آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۴۷۲۰۱۳۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
برگزاری آیین پایانی ششمین جشنواره ملی روستایی و عشایری رضوی در استان بوشهر
به‌گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز بوشهر، ششمین جشنواره ملی روستایی عشایری رضوی در روستای سرکره شهرستان دشتستان استان بوشهر برگزار شد و ساکنان ۶ روستای دشتستان ضمن پذیرایی از میهمانان، خانه‌هایشان را با تمام تجهیزات در اختیار شرکت‌کنندگان در این رویداد قرار دادند.
در آیین اختتامیه این جشنواره، برترین‌های بخش «چاووشی‌خوانی، منقبت خوانی»، «پرده‌خوانی، نقالی» و «عکس روستایی» معرفی شدند.
مدیر بیست و یکمین جشنواره بین‌المللی امام رضا علیه‌السلام با بیان اینکه رویکرد جشنواره فرهنگی هنری رضوی، مردمی‌سازی و مشارکت مردم در برپایی این جشنواره است، افزود: آشنایی بیشتر جوانان و نوجوانان با فرهنگ رضوی از اهداف مهم برگزاری این جشنواره در روستا‌ها است.
فرهاد قائمیان با قدردانی از مردم روستا‌های دشتستان و به‌ویژه سرکره در میزبانی از هنرمندان این جشنواره گفت: سیره رضوی در استان بوشهر به ویژه در روستا‌های این استان ترویج دارد به‌گونه‌ای که مردم روستای سرکره دشتستان به‌عنوان میزبان جشنواره روستایی و عشایری رضوی، از میهمانان در بخش‌های مختلف اسکان، پذیرایی و خدمات‌رسانی استقبال کردند.
وی رشد کمی و کیفی تهیه و تولید آثار در ششمین جشنواره ملی روستایی عشایری رضوی را مورد اشاره قرار داد و اضافه کرد: در این جشنواره ۵۰ هنرمند در سه حوزه «چاووشی‌خوانی، منقبت خوانی»، «پرده‌خوانی، نقالی» و عکس روستا از استان‌های خراسان رضوی، اردبیل، مرکزی، لرستان، کرمانشاه، خراسان جنوبی، کهگیلویه و بویراحمد، مازندران، همدان، اصفهان و بوشهر با ارائه آثار خود شرکت کردند.
مدیر بیست و یکمین جشنواره بین‌المللی امام رضا (ع) اضافه کرد: ۱۵۰۰ اثر به این جشنواره عرضه شد که در بخش‌های مختلف با رای داوران برترین‌ها انتخاب و تجلیل شدند.
عبدالرحیم افروغ مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان بوشهر هم با بیان اینکه ولایت‌مداری و عشق به ائمه طهارت علیه‌السلام در مردم استان بوشهر نهادینه است، گفت: مردم استان بوشهر توجه ویژه‌ای به فرهنگ و سیره ائمه طهارت علیه‌السلام دارند و خدمت کردن در این مسیر را مایه افتخار خود می‌دانند.
در این آیین از برترین‌ها در بخش‌های عکاسان آزاد، عکاسان روستایی رضوی، پرده خوانی و نقالی روستایی و عشایری رضوی، مدیحه سرایی و چاووشی خوانی روستایی و عشایری رضوی، پیشکسوت نغمه خوان، مدیحه سرا و چاووشی خوان روستایی و عشایری تجلیل شد.
کد ویدیو دانلود فیلم اصلی
تداوم بارندگیها در کشور / دمای هوا در بعضی مناطق کاهش مییابد